Italiaansche Spraakkonst

Leerende Op eene vaste grondt de Italiaansche Taale wel, en ter deege Leezen, Verstaan, Spreeken, en Schrijven: Waar in meest alle de gebruikelijkste Italiaansche Woorden, in het Neederduitsch vertaaldt (om voor een Woordeboek te konnen dienen) t’hunner plaatse ingeschikt; en dry Gemeenzaame Samenspraaken, in het Italiaansch en Neederduitsch, achteraan gevoegdt zijn.

Autore:
Lodewijk Meijer | Meijer Lodewijk

Luogo:
Amsterdam | Amsterdam

Editore:
by Abraham Wolfgang, boekverkooper op het Rokkin, in het opgaan van de Beurs | Abraham Wolfgang

Anno: 1672

Tipo: Grammatica

Altre Indicazioni:

Prima edizione.

La grammatica è preceduta da due scritti introduttivi: Aan de Beminners der Italiaansche Taale (pp. I-VI) e Bericht om deeze Italiaansche Spraakkonste wel te gebruiken (pp. VII-IX).

Metalingua:
Olandese

Lingua oggetto:
Italiano

Sistema di scrittura:
Latino

Consistenza: [X] + 388 pp.

Ristampe:

Ristampa anastatica della princeps a cura di Vincenzo Lo Cascio, Dordrecht, Foris Publications, 1995 (consultabile in Accademia della Crusca).

Ike van Hardeveld-Kooi (1997), De auteur van de ‘Italiaansche Spraakkonst’ (1672), ««De Zeventiende Eeuw. Jaargang»», XIII, pp. 439-444. |

Sara Szoc (2010), Le prime grammatiche d’italiano nei Paesi Bassi (1555-1710) e la descrizione della congiunzione, ««Recherches. Culture et Histoire dans l’Espace Roman»», V, pp. 77-95. |

Sara Szoc (2013), La grammaticografia italiana nei Paesi Bassi antichi (1555-1710). Struttura e argomentazione delle parti del discorso (Tesi di dottorato), Lovanio, Katholieke Universiteit Leuven |

Sara Szoc, Pierre Swiggers (2013), Au carrefour de la (méta)lexicographie, de la terminographie, de la grammaticographie et de la linguistique contrastive: La terminologie grammaticale dans les grammaires de l’italien aux Pays-Bas, in: Casanova Herrera e Calvo Rigual , Actas del XXVI Congreso Internacional de Lingüística y de Filología Románicas (Valencia 2010), Berlino, De Gruyter, pp. 653-666. |

Sara Szoc, Pierre Swiggers (2017), Terminografia grammaticale, uso di corpus, riflessione metodologica. La terminologia grammaticale nelle prime grammatiche d’italiano nei Paesi Bassi, ««Studi Italiani di Linguistica Teorica e Applicata»», XLVI, pp. 195-211. |

Sara Szoc, Pierre Swiggers (2019), La grammaire italienne de Lodewijk Meijer (1672). Anatomie d’une grammaire didactique “raisonnée”, ««Historiographia Linguistica»», XLVI, pp. 1-47. |

Serge Vanvolsem (2001), A tavola con Lodewijk Meijer: riflessioni linguistiche sull’Italiaansche Spraakkonst, 1672, ««Incontri. Rivista europea di studi italiani»», XVI, pp. 27-35. |

Vincenzo Lo Cascio (1995), Postfazione, in: Vincenzo Lo Cascio, Italiaansche Spraakkonst, Dordrecht, Foris Publications, pp. 3-55. |

Minne Gerben De Boer (2001), «Come le Provincie Unite impararono l’italiano. Presentazione delle grammatiche secentesche di Mulerius, Roemer e Meyer», in: Wolfgang Dahmen et al. , Gebrauchsgrammatik und Gelehrte Grammatik. Französische Sprachlehre und grammatikographie zwischen Maas und Rhein vom 16. bis zum 19. Jahrhundert, Romanisches Kolloquium XV, Tübingen, Narr, pp. 305-340. |

Minne Gerben De Boer (2003), «Zonder schikkinge strooit men maar woorden in den windt. Over de taaltheorie van Lodewijk Meijer zoals die blijkt uit zijn Italiaansche Spraakkonst», in: Els Ruijsendaal et al. , Bon jours neef, ghoeden dagh cozyn!, Münster, Nodus, pp. 231-254. |

Il volume è privo di indice.

Nella numerazione dei capitoli il cap. VI del secondo libro e il cap. XXV del terzo libro si ripetono, portando rispettivamente a trentuno e trentadue il numero complessivo dei capitoli dei due libri.

Si ringraziano per la collaborazione Fabio Aprea e Mariafrancesca Giuliani.

[Indice ricostruito]

Aan de Beminners der Italiaansche Taale[I]

Bericht om deeze Italiaansche Spraakkonste wel te gebruiken. [VII]

Eerste Boek der Italiaansche Spraakkonst, Van der Woorden Uitspraak. 1

I HOOFDTSTUK Van de Natuure, Deelen, en Schiftinge der Spraakkonst. 1

II HOOFDTSTUK Van de Natuure, en het Onderscheidt der Letteren, en Syllabæ of Lettergreepen. 3

III HOOFDTSTUK Van het Getal, de Naamen, en Afbeedselen der Italiaansche Letteren. 5

IIII HOOFDTSTUK Van de Kracht der Italiaansche Letteren. 7

V HOOFDTSTUK Van het uitlaaten der Letteren by den Italiaanen. 16

VI HOOFDTSTUK Van het Byvoegen der Letteren by den Italiaanen. 26

VII HOOFDTSTUK Van het Veranderen der Letteren by den Italiaanen. 27

VIII HOOFDTSTUK Van de Accentus of Toonen der Syllabæ of Lettergreepen. 28

IX HOOFDTSTUK Van de Accentus ofte Toonen by den Italiaanen. 30

 

Tweede Boek der Italiaansche Spraakkonst, Van der Woorden Beteekenisse. 53

I HOOFDTSTUK Van de Natuure en Eigenschappen der Woorden. 53

II HOOFDTSTUK Van der Woorden Species of Gedaante. 54

III HOOFDTSTUK Van der Woorden Figura of Gestalte. 56

IV HOOFDTSTUK Van de Verscheidenheidt, of Soorten der Woorden. 60

V HOOFDTSTUK Van de Natuure en Verscheidenheidt der Nomina of Naamwoorden. 63

VI HOOFDTSTUK Van de Nomina Propria of Eigene Naamen. 64

VI HOOFDTSTUK Van de Nomina Appellativa of Gemeene Naamwoorden. 65

VII HOOFDTSTUK Van de Derivatio of Afspruitinge der Nomina of Naamwoorden. 99

VIII HOOFDTSTUK Van de Compositio, of Samenzettinge der Nomina of Naamwoorden. 113

IX HOOFDTSTUK Van de Natuure, Verscheidenheidt, en Derivatio of Afspruitinge van de Articuli of Leedekens. 114

X HOOFDTSTUK Van de Natuure Verscheidenheidt, Derivatio of Afspruitinge, en Compositio of Samenzettinge der Pronomina of Voornaamen. 116

XI HOOFDTSTUK Van de Natuure, en Verscheidenheidt der Verba of Werkwoorden. 120

Verba Transitiva, of Overgaande Werkwoorden. 122

Verba Reflexiva, of Weederkeerige Werkwoorden. 134

Verba Intransitiva, of Onovergaande Werkwoorden. 134

Verba Neutra of Geenerleye Werkwoorden. 136

XII HOOFDTSTUK Van de Derivatio of Afspruitinge der Verba of Werkwoorden. 138

XIII HOOFDTSTUK Van de Compositio of Samenzettinge der Verba of Werkwoorden. 144

XIIII HOOFDTSTUK Van de Natuure, en Verscheidenheidt der Adnomina of Bynaamen. 147

XV HOOFDTSTUK Van de Telnaamen. 149

De Hoofdtallen zijn deeze. 149

De Schiktallen zijn de Navolgende. 151

XVI HOOFDTSTUK Van de Adnomina of Bynaamen van Tijdt, Plaats, Grootheidt, Hoedaanigheidt, en Kleedinge. 152

Adnomina of Bynaamen van Tijdt. 152

Van Plaats. 153

Van Grootheidt. 153

Van Hoedaanigheidt. 154

Van Kleedinge. 161

XVII HOOFDTSTUK Van de Derivatio of Afspruitinge, Comparatio of Vergelijkinge, en Diminutio of Verkleininge der Adnomina of Bynaamen. 161

XVIII HOOFDTSTUK Van de Adnomina Nominalia of Naamwoordige, en Pronominalia of Voornaamige Bynaamen. 166

XIX HOOFDTSTUK Van de Adnomina Verbalia of Werkwoordige Bynaamen. 167

XX HOOFDTSTUK Van de Compositio, of Samenzettinge der Adnomina of Bynaamen. 176

XXI HOOFDTSTUK Van de Natuure, en Verscheidenheidt der Adverbia of Bywoorden. 177

XXII HOOFDTSTUK Van de Adverbia of Bywoorden, die tot de Verba of Werkwoorden behooren. 178

Adverbia of Bywoorden van Tijdt. 178

XXIII HOOFDTSTUK Van de Adverbia of Bywoorden die tot de Adnomina of Bynaamenbehooren. 179

Adverbia of Bywoorden van Plaats. 180

Van Hoedaanigheidt. 181

Van Grootheidt. 181

Van Geleijkenisse. 182

Van Orde. 182

Van Aanwijzinge. 182

Van Afzonderinge. 182

Van Verzamelinge. 183

Van Vraaginge. 183

Van Bevestiginge. 183

Van Beneeninge. 183

Van Twijffelinge. 183

Van Wenschinge. 184

XXIV HOOFDTSTUK Van de Derivatio of Afspruitinge der Adverbia of Bywoorden. 184

XXV HOOFDTSTUK Van de Compositio of Samenzettinge der Adverbia of Bywoorden. 186

XXVI HOOFDTSTUK Van de Natuure en Verscheidenheidt der Præpositiones of Voorzetselen 189

XXVII HOOFDTSTUK Van de Derivatio of Afspruitinge, en Compositio of Samenzettinge der Præpositionis of Voorzetselen. 191

XXVIII HOOFDTSTUK Van de Interjectiones of Inwerpsels. 192

XXIX HOOFDTSTUK Van de Natuure, en Verscheidenheidt, der Conjunctiones of Koppelwoorden. 193

XXX HOOFDTSTUK Van de Derivatio of Afspruitinge, en Compositio of Samenzettinge der Conjunctiones of Koppelwoorden. 194

 

DERde Boek der Italiaansche Spraakkonst, Van der Woorden Samenschikkinge. 197

I HOOFDTSTUK Van de Natuure der Reede. 197

II HOOFDTSTUK Van de Constructio of Samenschikkinge der Reede, en des zelfs verscheidenheidt. 199

III HOOFDTSTUK Van de Voces Variabiles of Veranderlijke, en Invariabiles of Onveranderlijke Woorden. 201

IV HOOFDTSTUK Van de Natuure, Verscheidenheidt, en Eigenschappen der Voces Declinabiles, of Buiglijke Woorden. 203

V HOOFDTSTUK Van de het Genus of Geslacht der Nomina of Naamwoorden. 206

VI HOOFDTSTUK Van de Numerus of het Getal der Nomina of Naamwoorden. 209

VII HOOFDTSTUK Van de Casus of Vallen der Nomina of Naamwoorden. 215

VIII HOOFDTSTUK Van het Genus of Geslacht, de Numerus of het Getal, de Casus of Vallen, en Declinationes of Buigingen der Articuli of Leedekens. 215

Declinatio of Buiging van de Onbepaaldtlaatende Articuli of Leedekens, Uno, en Una. 216

Declinatio of Buiging van de Bepaalende Articulus of Leedeken Il. 217

IX HOOFDTSTUK Van de Declinatio of Buiginge der Nomina of Naamwoorden. 219

Declinatio of Buiging door de Articuli of Leedekens uno en una. 219

Declinatio of Buiging met de Articuli of het Leedeken Il. 221

Declinatio of Buiging in de Pluralis of het Meervoudt van die, welke daar in meêr, als een Genus of Geslacht hebben. 226

X HOOFDTSTUK Van het Genus of Geslacht, Numerus of Getal, en de Casus of Vallen der Pronomina of Voornaamen. 226

XI HOOFDTSTUK Van de Declinatio of Buiginge der Pronomina of Voornaamen. 228

Declinatio of Buiging van Io, en Tu. 228

Declinatio of Buiging van Egli, en Lui hy, in het Genus Masculinum of Mannelijk Geslacht. 230

In het Genus Fœmininum of Vrouwelijk Geslacht. 230

Declinatio of Buiging van Se. 232

Declinatio of Buiging van Chi en Cui. 232

Declinatio of Buiging van Altri, en Altrui. 233

Declinatio of Buiging van Colui, en Colei. 234

Declinatio of Buiging van Questo, en Questa. 235

Declinatio of Buiging van Quale. 236

XII HOOFDTSTUK Van het Genus of Geslacht, de Numerus of het Getal, de Casus of Vallen, en Declinationes of Buigingen der Adnomina of Bynaamen. 237

XIII HOOFDTSTUK Van de Natuure, Eigenschappen, en Verscheidenheidt der Voces Conjugabiles of Vervoeglijke Woorden. 240

XIV HOOFDTSTUK Van de Verba Auxiliaria of Helpwworden. 246

Conjugatio of Vervoeging van het Verbum Auxiliare of Helpwoordt Havere hebben. 247

Conjugatio of Vergoeging van het Verbum Auxiliare of Helpwoordt Essere zijn. 253

XV HOOFDTSTUK Van het Getal der Conjugationes of Vervoegingen. 259

XVI HOOFDTSTUK Voorbeeldt der Vier Conjugationes of Vervoegingen. 262

XVII HOOFDTSTUK Van het maaken der Tempora of Tijden. 269

XVIII HOOFDTSTUK Van de Verba Anomala of Uitreegelige Werkwoorden. 274

Anomala of Uitreegeligen der Eerste Conjugatio of Vervoeginge. 274

Anomala of Uitreegeligen der Tweede Conjugatio of Vervoeginge. 276

Anomala of Uitreegeligen der Derde Conjugatio of Vervoeginge. 280

Anomala of Uitreegeligen van de Vierde Conjugatio of Vervoeginge. 285

Eenige Latijnische Woorden by den Dichteren gebruikelijk. 290

XIX HOOFDTSTUK Van de Conjugationes of Vervoegingen, welke Passivè of Lijdender Wijze geschieden. 291

XX HOOFDTSTUK Van de Verba Impersonalia of Onpersoonlijke Werkwoorden. 295

XXI HOOFDTSTUK Van de Constructio of Samenschikkinge der Voces Declinabiles of Buiglijke, en Conjugabiles of Vervoeglijke Woorden. 301

XXII HOOFDTSTUK Van de Constructio of Samenschikkinge der Pronomina of Voornaamen en Verba of Werkwoorden. 310

XXIII HOOFDTSTUK Van de Constructio of Samenschikkinge der Voces Declinabiles of Buiglijke Woorden onder zich. 318

XXIV HOOFDTSTUK Van de Constructio of Samenschikkinge der Nomina of Naamwoorden en Pronomina of Voornaamen met Naamwoorden, en Voornaamen. 322

XXV HOOFDTSTUK Van de Constructio of Samenschikkinge der Nomina of Naamwoorden met Articuli of Leedekens. 326

XXV HOOFDTSTUK Van de Constructio of Samenschikkinge der Pronomina of Voornaamen met Nomina of Naamwoorden, en Articuli of Leedekens. 329

XXVI HOOFDTSTUK Van de Constructio of Samenschikkinge der Adnomina of Bynaamen met Nomina of Naamwoorden en Pronomina of Voornaamen. 333.

XXVII HOOFDTSTUK Van de Constructio of Samenschikkinge der Voces Conjugabiles of Vervoeglijke Woorden onder zich. 335

XXVIII HOOFDTSTUK Van de Constructio of Samenschikkinge der Adverbia of Bywoorden. 336

XXIX HOOFDTSTUK Van de Constructio of Samenschikkinge der Interjectiones of Inwerpselen. 338

XXX HOOFDTSTUK Van de Constructio of Samenschikkinge der Præpositiones of Voorzetselen. 339

XXXI HOOFDTSTUK Van de Constructio of Samenschikkinge der Conjunctiones of Koppelwoorden. 344

 

Drie Gemeenzaame Samenspraaken, In het Italiaansch, en Neederduitsch. 346

DIALOGO I / I SAMENSPRAAK 346

DIALOGO II / II SAMENSPRAAK 364

DIALOGO III / III SAMENSPRAAK 375

Compilatore: Danilo Poggiogalli

Promotori del progetto

Unistrasi Unimi Unipi Unitus

Partner

Unistrasi Unimi